Ünlü yazar Dostoyevski, “Evreni kurtaracak güzelliktir” diyerek bizleri aydınlatmış olsa da sanatı ve sanat eğitimini çoğunlukla gereksiz görürüz. Yaşadığımız bunca sıkıntının, geçim derdinin yanında sanatı düşünmeye, sanatla ilgilenmeye ne zaman ne de imkân bulamadığımızı savunuruz çoğunlukla.
Burada şu sorulmalı: Geçmişte de bizim gibi davransalardı; büyük emeklerle yapıldığı kuşku götürmeyen Çifte Minareli Medrese, Yakutiye Medresesi gibi hayranlıkla izlediğimiz yapılar, Kaplumbağa Terbiyecisi, En-el Hak gibi başyapıt tablolar veya Sarı Gelin, Mihriban gibi yıllardan beri dinlediğimiz eskimeyen türkülerimiz olur muydu? Atalarımız da bizim gibi düşünüp, günlük sıkıntılarının ardına sığınsaydı mümkün değil, uğraşmaz, yapmazlardı. Onlar; estetiğe, güzelliğe değer verdikleri için çok büyük zahmetlere katlanarak bu şaheserleri ortaya çıkardılar. Savaşa girmek üzereyken yaptıkları tabyalarda dahi inanılamayacak kadar mimarî güzellikler var. Biz ise günlük sıkıntılarımızı, geçim derdimizi, koşuşturmalarımızı mazeret göstererek; her geçen gün biraz daha estetikten, güzellikten uzakla şıyoruz. Hâlbuki sanatı doğru anlayabilirsek bize bambaşka bir bakış açısı kazandıracak, yaşamımıza ve yaşadığımız çevreye güzellikler katacaktır. Üstelik bunun için üstün yetenekli olmamız da gerekmiyor.
“Sanat eğitimi; yaygın biçimde düşünüldüğü gibi, yalnızca yeteneklilerin eğitimi için bir “lüks” olmayıp, herkes için gerekli bir kişilik eğitimidir. Burada sanat eğitiminden amaçlanan sanatçı yetiştirmeye yönelik eğitim değil, bireyin sanat yoluyla eğitimi, yani bireyin estetik eğitimidir” Günümüzde sanat eğitimi, bir zevk ve duygu eğitimi olmanın ve güzel biçimler yaratmayı amaçlamanın yanı sıra, daha çok yeni, özgün, atak, çağdaş düşünceler üretmeyi öngören bir yaratıcı etkinlikler süreci olarak görülmektedir”. Bu süreç; güzel sanatların türlerini, tarihsel gelişimini, ifade gücünü, insanın temel gereksinmelerinden biri olduğunu örnekleriyle göstererek ve aynı zamanda çeşitli tür ve dallarında beceri de kazandırabilecek uygulamalı çalışmalarla, sanatsal yaratma olgusunu tanıtmaya yönelik bir eğitim sürecidir. Diğer bir değişle sanat eğitimi, sadece bir takım el becerileri kazandırmak için değil; eleştirel düşünme ve yorumlama becerisini geliştirmenin yanı sıra, topluma estetik beğeni ve estetik algı yeteneğine sahip bireyler kazandırmak amacıyla verilmelidir. “Sanat eğitimi çocuğa kendisini özgürce ifade etmenin yanı sıra, yaratıcı düşünme, özgün olma, taklit ve kopyacılıktan uzak olma, bir konu üzerinde odaklanarak ilgi ve dikkatini uzun süre tutabilme ve olayları çok boyutlu olarak düşünerek değerlendirmeyi öğretir”. Ayrıca, çocuklarda beğeni duygusu hakkında düşünmeyi geliştirir, dünyaya ve olaylara bakışları üzerinde yeni değerler kazanmalarına ön ayak olur. Sanat kuramlarını öğrenirlerken doğayı fark ederler, bu da çocukları meraka ve yaratıcılığa yönlendirir. Öğrenim yaşantısı boyunca verilecek güzel sanatlar eğitiminin; diğer derslere nazaran çok basit araçlar sunmasına rağmen onları daha çok çabayla düşünmeye sevk ettiği tespit edilmiştir.
Yalnızca çocuklar için değil, her yaştaki birey için sanat eğitimi; bireyin yaratıcı güç ve potansiyelini eğitmek, estetik düşünce ve bilincini örgütlemek için gereklidir. Sanat; bireyin sosyal ilişkilerini ayarlamasını, işbirliği ve yardımlaşmayı, doğruyu seçme ve ifade edebilmeyi, bir işe başlayıp bitirme sevincini tatmayı, üretken olmayı sağladığı için gereklidir. Sanat eğitimi; her yaşta, gözlem yapma, orijinalite, buluş ve kişisel yaklaşımları destekler, pratik düşünceyi geliştirir. Olayları olmadan da beyinde gerçekleştirebilme gücünü artırır. Bireyin el becerisini geliştirir ve sentez yapmasına yardımcı olur.
Sanat eğitiminin en önemli amaçlarından biri görmeyi, işitmeyi, dokunmayı, tat almayı öğretmektir. Bu amaçla verilecek çağdaş sanat eğitimi; temelde sanatsal etkinlikler yoluyla bireylerin ve toplumun içinde yaşadıkları çevreye duyarlılıklarını artıracak, çevreleri ile yararlı bir etkileşim içine girebilmelerini, ürün ortaya koyarak veya yorumlayarak estetik ihtiyaçlarını karşılayabilmelerini sağlayacak ve yaşantılarını daha anlamlı hale getirebilmelerine imkân verecektir. “Hangi mesleğe yönelirse yönelsin, sanat eğitimi ile yetişmiş, estetik beğenisi gelişmiş bireylerin kendilerine ve toplumlarına katkıları daha fazla olacaktır”. Estetik değerleri algılayan, estetiğe ihtiyaç duyan ve bunu yaptığı her işe yansıtan bireylerin sayısı arttıkça; tüm insanların, canlı cansız tüm varlıkların, kısaca tüm evrenin kötülüklerden ve çirkinliklerden kurtulması sağlanacaktır. Yeter ki; her düzeyde verilecek eğitimlerle, Petrov (1979)’un da vurguladığı gibi “bireyin; güzelliği benimsemesi, hatta benimsemekle yetinmeyip güzelliğin bir temsilcisi, elçisi ve güzelliğin yayıcısı olmasına” çaba harcansın.
Güneş; en temiz ve çok köşeli elmastan yapılmış kocaman bir küre gibi, dünyamızın her köşesine, renk renk ve pırıl pırıl ışınlarını nasıl saçıyorsa; güzellik de insanların yaşayışlarına öylece yayılmalı, onların bütün işlerini güzelleştirici bir rol oynamalıdır. Nihayet, bu insanların bakışlarından, söyledikleri her sözden, yaptıkları hareketlerden, yüzlerinin çizgilerinden, düşüncelerinden, elleri ve parmakları ile dokundukları her şeyden ve yaptıkları her işten güzellik izleri ve ışıltıları yayılmalıdır. İşte bu güzellik, evreni kurtaracaktır.
Kaynakça
AYKUT, Aygül; “Günümüzde Görsel Sanat Eğitiminde Kullanılan Yöntemler”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:21, 2006.
BUYURGAN, Serap - BUYURGAN, Ufuk; Sanat Eğitimi ve Öğretimi, Pegem A Yay., 2.B., ANKARA, 2007
PETROV, Grigoriy; Büyük Sanatçılar ve Üstün Yapıtları, Çev.: Hasip A. AYTUNA, İnkılâp ve Aka Basımevi, İSTANBUL, 1979.
ÜLKÜ, Candan; “Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Öğrencilerinin Mersin Resim ve Heykel Müzesi’ndeki Sanat Deneyimi Üzerine Bir Çalışma”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:5, Sayı:1, 2009.
ÜSTÜN VURAL, Didem; “Sanat Eğitiminin Gerekliliği ve İşlevi”, Kitap Bölümü, Sanat Eğitimi ve Görsel Sanatlar Eğitimi, Ed.: Ali Osman ALAKUŞ, Levent MERCİN, Pegem Akademi Yayıncılık, ANKARA, 2009.
YOLCU, Enver; Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri, Nobel Yayınları, ANKARA, 2004.