Hacı Zeynelabidin Tagiyev, XIX. Yüzyılın sonları ve XX. Yüzyılın başlarında Azerbaycan’ın sosyal ve ekonomik hayatında son derece önemli bir rol üstlenmiştir. Azerbaycan ekonomisinde, millî sermayenin gelişiminde sembol haline gelen Tagiyev’in, yaşadığı dönemde ve sonrasında da önemini koruduğu görülmektedir. O, sadece Azerbaycan Türkü bir petrol zengini değil aynı zamanda eğitim faaliyetlerini de destekleyen bir hayırseverdir. Çarlığın son dönemlerini, Azerbaycan Halk Cumhuriyetini ve Sovyetlerin ilk zamanlarını yaşamış olan Tagiyev, hayatını ve servetini milletinin yararına harcamıştır. O, servetini, ailesi hatta sadece kendi milleti için değil, Hindistan, Mısır, İran, Osmanlı Devleti ve Rusya Türkleri için yapılan birçok hayır işine ve eğitim çalışmalarına yardım etmek üzere kullanmıştır. Onun Edirne’de yapılan bir camiye yardım etmesi, İsmail Gaspıralı’nın çalışmalarını, İran ve Mısır’daki eğitim ve basın-yayını desteklemesi bu bölgelerdeki olayları yakından takip ettiğinin bir göstergesidir. Onun yaptığı yardımlar o boyuta ulaşmıştır ki, bahsettiğimiz bu coğrafyada eğitim veya hayır faaliyetlerinde bulunanlar herhangi bir problemle karşılaştıklarında Tagiyev’e başvurmuşlardır.

Tagiyev’in yaptıklarını değerlendirebilmek için o dönemin şartlarının iyi bilinmesi gerekmektedir. Onun yaşadığı dönem Kafkasya’daki en karışık dönemlerden birine rastlamaktadır. Bölgede İran ve Rusya’nın hakimiyet mücadeleleri, Hanlıklar dönemi ve onların Rusya tarafından işgali, Azerbaycan topraklarının ikiye bölünmesi hep bu dönemde olan olaylardır. Bölgede XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kısmen de olsa bir sükûnet sağlanmıştır. İşte bu dönemde ekonomik ve ticarî faaliyetler hız kazanmış, Rusya’nın bölge halkı için aldığı kararlar -özellikle 1872 kanunnamesi- buralarda ekonomik ve ticarî canlanmaya vesile olmuştur. Satın aldığı topraklardan petrol çıkması Tagiyev’in hayatındaki dönüm noktası olmuştur. O, bu sayede Bakü’nün en zenginlerinden birisi haline gelmiş ve hayatı ibret verici olaylara sahne olmuştur. O, fakir olarak başladığı hayata çok zengin olarak devam etmesine rağmen yine fakir biri olarak vefat etmiştir.
Tagiyev, fedakârca bir davranışla 20 milyon manat değerindeki mallarını beş milyon manata satarak, yaklaşık 3500 kişinin çalıştığı bir fabrika kurmuştur. Bu kadar kişiye iş sağlamanın yanında, Hazar’da sadece amatörce yapılan balıkçılığı büyük bir sanayi haline getirmesi, taşımacılığı büyük bir sektöre dönüştürmesi halkı için yaptığı çalışmalardan bazılarıdır. Tagiyev, hayatı boyunca pek çok farklı alanda milletine hizmet etmiştir. Kurmuş olduğu dokuma fabrikasını inşa ederken burayı sadece bir ticarethane olarak düşünmemiş, aynı zamanda işçilerin yaşadığı evler, çocuklar için okul ve mescidi olan bir kompleks şeklinde tasarlamıştır. Bu fabrikanın malzemeleri çeşitli Avrupa ülkelerinden getirilmiştir. O, bunların yanında Hazar’da nakliye işi ile ilgilenmiş ve burada balıkçılık çalışmalarını yürütmüştür. 1913 yılında Bakü Ticaret Bankası’nı kuran Tagiyev, halkın aydınlanması için büyük öneme sahip olan gazete, dergi ve kitap yayıncılığı alanlarında da faaliyette bulunan aydınlara destek olmuştur. Satın aldığı Kaspi matbaasında pek çok eser bastırmıştır. Sahibi olduğu Füyuzat dergisi, Kaspi, Hayat, Taze Hayat adlı gazeteleri sayesinde Azerbaycan’da edebiyat ve sanatın gelişmesinde önemli rol oynayarak Azerbaycan Türkçesini Farsça’nın tesirinden kurtarıp, sade ve anlaşılır bir dilin doğmasına katkıda bulunmuştur. Ayrıca Tağıyev Azerbaycan için çok önemli bir hizmet olan Kur’an-ı Kerim’i Ahund Muhammed Kerim Ağa’ya Azerbaycan Türkçesine tercüme ettirerek bastırmış ve ücretsiz dağıtılmasını sağlamıştır

1905 ihtilalinden sonra Azerbaycan’da artan basın-yayın ve kültür hizmetlerinin yanında eğitim ve sosyal alanlarda da bir değişim gözlenmeye başlandı. Bu değişimin öncüleri Azerbaycan aydınları ve onları destekleyen Azerbaycan zenginlerdi. Azerbaycan’da eğitimin gelişmesi, halkın durumunun düzeltilmesi ve kültür seviyesinin yükseltilmesi için birçok hayır cemiyetleri kuruldu. Bunlardan birisi Tagiyev’in başkanı olduğu Bakü Müslüman Hayriye Cemiyeti’ydi. Sekreterliğine Ahmet Ağayev’in seçildiği cemiyetin üyeleri arasında M. Esadullayev, Ağabala Guliyev, İsabey Hacinski, Kâmil Bey Seferaliyev, İsrafil Hacıyev, Alibey Hüseyinzade, Hasan Bey Zerdabi, Ali Merdan Topçubaşov, Hacı Aslan Aşurov, Abdulhalık Ahundov, Mehmed Rıza Vekilov gibi Azerî zenginler ve aydınlar vardı. Bakü Müslüman Hayriye Cemiyetinin amacı; fakir Müslümanları himaye etmek, fakir çocukları sanat okullarında parasız okutmaktı. Tagiyev gazeteler vasıtasıyla Kafkasya’daki Türklere liseyi bitirmiş ve yüksek tahsil yapmak için maddî imkânı olmayanlara yardım edeceğini duyurdu. Birçok genç bu yolla yüksek tahsil yapma imkânı buldu. Birinci Dünya Savaşı sırasında çok faal olan cemiyet mültecilere yardım ederek onların her türlü ihtiyaçlarını karşıladı. Ayrıca Nargin adasında tutsak olan Türk askerlerine yiyecek ve giyecek yardımı yaptı.

Tagiyev, Petersburg’ta yapılan Müslüman Hayriye Cemiyeti binasının yapımı için para gönderdi. Petersburg’taki Müslüman Hayriye Cemiyeti üyeleri okul açmak ve yoksul Müslümanlara yardım etmek için Tagiyev’den yardım istemişlerdi. Tagiyev Petersburg Müslümanlarına 11 bin manat gönderdi. 1918 yılında Bakü’de çıkan karışıklıklarda Bakü Müslüman Hayriye Cemiyeti’nin binası yakıldı.
Tagiyev, klasik eğitim veren okulların dışında farklı alanlarda uzmanlaşmış kişilerin yetiştirilmesi amacıyla meslek okulları da açılması gerektiğini düşünerek Merdekan’da bir Bağcılık Okulu açmıştır. Bu okulda ilmî usullerle nasıl bağcılık yapılacağı öğretilmiştir. Ayrıca fakir Müslümanları himaye etmek, fakir çocukları sanat ve meslek okullarında parasız okutmak amacıyla Müslüman Hayriye Cemiyeti’ni kurmuştur. Bu cemiyet sayesinde pek çok genç yüksek tahsil yapma imkânı bulmuştur. Ayrıca Nicat ve Neşri Maarif Hayır cemiyetlerine yardımlarda bulunmuştur. Tagiyev’in en önemli özelliklerinden birisi de çocukların ve gençlerin eğitilmesine verdiği önemdir. O, milletinin geleceğinin daha parlak olması için kendi imkanlarıyla gençleri yurtdışına eğitim almaları ve iyi yetişmeleri için göndermiştir. Azerbaycan’da birçok eğitim müessesesinin açılmasına öncülük etmiştir. O, dönem için şartların çok zor olduğunu bilerek kız çocuklarının okutulması için çalışmış ve 1901 yılında ilk Müslüman Kız Okulu’nu açmıştır.

Osmanlı Devleti’nde olup bitenleri yakından izleyen Tagiyev, İstanbul’a gidip gelenlerden yeni gelişmeler hakkında bilgiler almış ve burada çıkan gazeteleri düzenli olarak takip etmeye çalışmıştır. Tagiyev, diğer devletlere olduğu gibi Osmanlı Devleti’ndeki bazı kurumlara da yardım etmiştir. 25 Şubat 1914 tarihinde Musa Nagiyev ile beraber Edirne’de inşa edilen Darü’l-Eytam’a yaptıkları beşer bin manat yardım bunlardan bir tanesidir. Tagiyev büyük Laleli yangınından sonra sokakta kalanlar için Teyyare Apartmanlarını inşa ettirdi. Kur’an’ı Kerim‘in Azerbaycan Türkçesi tercümesini 4000 altın değerinde taşlarla süsleyerek Yusuf Ziya Talipzade aracılığıyla Sultan ikinci Abdülhamid’e hediye olarak gönderdi. Ayrıca Bulgarların zulmünden kaçanlar için Edirne valisi Adil Bey‘in isteği üzerine bir ay içinde İstanbul’daki Nobel şirketi vasıtasıyla bin altın gönderdi.Tagiyev’in Doğu Anadolu bölgesine özellikle de Erzurum’a yaptığı yardımları Betül Aslan Hoca, I. Dünya Savaşı Esnasında Azerbaycan Türklerinin Anadolu Tüklerine Kardaş Kömeği (Yardımı) ve Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi adlı eserinde ayrıntılı olarak anlatmaktadır. Tagiyev, 15 Eylül 1918’de Bakü’yü işgalden kurtaran Osmanlı ordusu komutanı Nuri Paşa ile de yakın dostluk kurmuştur. Nuri Paşa Mondros Antlaşması’na kadar Bakü’de kalarak buradaki Türkleri olabilecek bir katliamdan korumuş ve şehirde sükûneti sağlamıştır. Bu olaydan sonra Bakü’de üç gün bayram ilan edilmiştir. Tagiyev üç ayrı yerde ziyafet çadırı kurdurmuş ve fakirlere de 50 bin metre kumaş dağıtmıştır. Nuri Paşa Bakü’de kaldığı süre içerisinde birçok defa Tagiyev’in Merdekan’daki evinde misafir olmuştur.

Tagiyev’in hayırseverliği Azerbaycan sınırlarını aşmış, Edirne’den İran’a, Mısır’dan Petersburg’daki Müslümanlara ulaşmıştır. Ayrıca o sadece ekonomi ve eğitim alanına değil, kültür ve sanat alanlarına da önem vermiştir. Bu bağlamda Azerbaycan tiyatrosunun açılması için pek çok yardım yapmış, güzel sanatlara hassasiyet ile yaklaşmış ve Bakü’nün şehir planını yaptırmıştır. Tüm bunların yanında o, Rusya, İran ve Buhara yönetimleriyle iyi ilişkiler kurmuş ve siyasette de etkili olmuştur.

Tagiyev ekonomi, ticaret, eğitim, kültür ve şehircilik alanlarında birçok başarılı çalışma yapmıştır. Ayrıca O, Azerbaycan Türklerinin kültür tarihi içinde pek çok ilki gerçekleştirmiştir. Bugünden geriye doğru bakıldığında, o günkü şartlarda, zengin, dindar ve hayırsever bir şahıs olan Tagiyev’in yaptıklarının önemi görülmektedir.